PROSES PEMBENTUKAN KATA DI ANTARA TATABAHASA DEWAN DENGAN
LINGUISTIK AM.
1.0 PENGENALAN
Kata baru biasanya muncul dalam dalam suatu bahasa untuk mendukung konsep
atau perkara yang baru timbul dalam masyarakat pengguna bahasa itu (Nik Safiah
1989: 239).
Apabila masyarakat berkembang, banyaklah konsep, benda, proses, keadaan
atau kejadian baru yang memerlukan kata baru untuk mengungkapnya. Akmajian
(1995; 24) turut menjelaskan bahawa kemasukan kata baru ini kerap kali berlaku
apabila penutur mencipta kata baru untuk menamai objek yang tidak wujud
sebelumnya yang terhasil daripada perubahan teknologi.
Kata
atau istilah dapat dibentuk melalui pelbagai proses seperti pengimbuhan,
penambahan, analogi, akronim, peluasan makna, penterjemahan dan peminjaman
(Amat Juhari 1985). Menurut Sager (1996), pembentukan kata dapat terdiri
daripada penggabungan fonem atau morfem yang benar- benar baru. Malah, menurut
Umar (1987), tidak ada pembentukan kata baru sama sekali jika pembentukan kata
itu tidak dihubungkan dengan peminjaman atau penggunaan kata lama secara baru.
Oleh itu, pembentukan kata biasanya bergantung pada unsur leksikal yang sedia
ada. Kebergantungan pada unsur yang sedia ada ini terjadi apabila suatu bahasa
itu tidak mempunyai ungkapan yang tepat untuk tujuan tertentu dan penutur
biasanya menerima ungkapan sedia ada dan meluaskan maknanya.
Secara
amnya, teori bahasa sesuatu bahasa ialah tatabahasa. Tatabahasa bahasa menjadi
asas untuk penglahiran bahasa yang indah dan mudah difahami oleh
penggunanya. Oleh itu bahasa dapat diekplotasikan untuk mewujudkan gaya
dan laras bahasa yang tersendiri. Dengan itu, bahasa mestilah tepat,
lengkap, tuntas, lugas dan mudah difahami serta mencerminkan kebolehan dalaman
penutur jati yang ideal.
2.0
DEFINISI PEMBENTUKAN KATA
Nik Safiah Karim (2010), mendefinisikan perkataan ialah satu unit ujaran
yang bebas dan mengandungi makna yang terdiri daripada satu atau gabungan
beberapa bentuk bunyi bahasa. Perkataan dapat dibahagikan kepada empat jenis
iaitu kata tunggal, kata terbitan, kata majmuk dan kata ganda. Pembentukan kata
dapat dilihat dari segi unsur-unsur yang membentuknya, yakni unsur-unsur
yang bagaimana dan juga hubungan paradigmatik antara unsur-unsur berkenaan.
Unsur-unsur yang mendirikan kata adalah morfem dan penelitian tentang gabungan
morfem menjadi kata itulah yang dikenal sebagai morfologi.
3.0. PERBANDINGAN
Dalam buku Tatabahasa Dewan Edisi Ketiga (2010), Nik Safiah Karim menyebut
cara membentuk perkataan ini sebagai pembentukan
katamanakala Abdullah Hassan di dalam Linguistik
Am (2007), menyebutnya sebagai menerbitkan perkataan.
Walaupun istilahnya berbeza tetapi membawa maksud yang sama iaitu tentang
proses bagaimana cara membentuk perkataan dalam bahasa Melayu
Menurut Nik Safiah Karim (2010), bahasa Melayu mempunyai beberapa cara
membentuk perkataannya iaitu:
i) Bentuk kata tunggal.
ii) Bentuk kata terbitan.
iii) Bentuk kata majmuk
iv) Bentuk kata ganda.
Mengikut buku Linguisti Am (2007), pula Abdullah Hassan
menyenaraikan tiga kaedah menerbitkan kata iaitu:
i) Pengimbuhan.
ii) Penggandaan
iii) Pemajmukan
3.1
Bentuk Kata Tunggal
Menurut Nik Safiah Karim (2010), perkataan- perkataan dalam bahasa Melayu
yang tidak menerima sebarang imbuhan atau tidak mengalami proses penggandaan
dan perangkaian tergolong ke dalam jenis kata tunggal. Kata tunggal ini pula
dibahagikan kepada beberapa jenis kata tunggal iaitu:
i) Kata tunggal satu suku kata.
ii) Kata tunggal dua suku kata
iii) Kata tunggal tiga suku kata.
iv) Kata tunggal empat suku kata dan lebih.
Walaupun terdapat kata tunggal yang tidak pernah menerima apa-apa imbuhan
seperti ini,
itu, sini dan sana. Namun kebanyakan kata tunggal dalam bahasa Melayu
mempunyai potensi untuk diperluas dan menjadi bentuk terbitan. Jika dilihat
dari segi penyukuan kata, perkataan boleh mengandungi daripada satu suku kata
atau beberapa suku kata. Sesuatu suku kata boleh terdiri daripada satu vokal
sahaja atau vokal disertai satu konsonan atau satu vokal dengan beberapa
konsonan. Konsonan- konsonan itu hadir di hadapan atau di belakang vokal atau
serentak di hadapan dan di belakang. Ada konsonan yang boleh hadir secara
bergugus (KK).
3.1.1
Kata tunggal satu suku kata.
Jumlah kata tunggal dengan satu suku kata dalam bahasa Melayu agak terhad.
Ada antaranya merupakan pinjaman daripada bahasa asing terutamanya bahasa Arab
dan bahasa Inggeris. Ada juga perkataan yang merupakan kependekan bagi
perkataan dua suku kata atau lebih. Misalnya ku untuk aku dan tu untuk itu. Tetapi
perkataan sedemikian tidak dianggap perkataan satu suku kata.
3.1.2
Kata tunggal dua suku kata.
Sebahagian besar daripada perkataan dalam bahasa Melayu terdiri daripada
dua suku kata. Antara pola kata tunggal dengan dua suku kata adalah seperti aku, aur, angka, indah, tua, kuih, guru, bakul, bangsa dan bintang.
3.1.3
Kata tunggal tiga suku kata
Jumlah kata tunggal dengan tiga suku kata agak kecil jika dibandingkan
dengan kata tunggal dua suku kata. Namun begitu, pola- pola susunan konsonan-
vokalnya agak banyak. Kebanyakan perkataan tiga suku kata ini terdiri
daripada kata- kata pinjaman. Contohnya, tuala,
ziarah, idea, deria, azali, istana, sutera,
jendela, akaun dan gelombang.
3.1.4
Kata tunggal empat suku kata dan lebih.
Terdapat sebilangan kecil kata tunggal yang terdiri daripada empat suku
kata dan lebih. Kebanyakan perkataan ini ialah kata pinjaman. Antara contohnya
ialah keluarga, bijaksana, mandalika, dinihari, kapitalis,
universiti dan maharajalela.
Selain itu, kata akronim juga tergolong ke dalam
jenis kata tunggal. Kata akronim boleh ditulis dengan cara:
i) Gabungan beberapa huruf awal
rangkai kata – ABIM
ii) Gabungan suku kata dengan huruf awal
atau dengan suku kata – Mara
iii) Gabungan suku kata dengan suku kata – tabika
Daripada contoh- contoh di atas, jelas kelihatan bahawa cara pembentukan
kata akronim sebagai satu proses pemendekan dan penggabungan untuk membentuk
kata mempunyai potensi dalam bahasa Melayu. Tetapi, pembentukkannya agak
longgar iaitu tidak berdasarkan prinsip yang jelas. Oleh itu, proses
pembentukan ini tidak digalakkan sebagai satu kaedah pembentukan kata untuk
membentuk perkataan baharu atau kata istilah dalam bahasa Melayu. Abdullah
Hassan tidak menyatakan cara pembentukan kata melalui bentuk kata tunggal di
dalam buku Linguistik Am.
3.2
Bentuk Kata Terbitan / Pengimbuhan
Di dalan buku Tatabahasa Dewan (2010), Nik Safiah Karim menerangkan kata
terbitan ialah bentuk perkataaan yang dihasilkan melalui proses pengimbuhan
iaitu proses menggandingkan imbuhan pada kata dasar. Pengimbuhan ini melahirkan
bentuk perkataan yang disebut kata terbitan. Imbuhan terdiri daripada morfem
terikat sementara kata dasar ialah bentuk morfem bebas yang dapat menerima
imbuhan. Hanya segelintir kata dasar merupakan morfem terikat yang disebut
akar. Imbuhan ialah bentuk morfem yang tidak boleh hadir bersendirian dalam
ayat iaitu harus diimbuhkan pada bentuk yang lain yang merupakan kata dasar.
Berdasarkan kepada kedudukannya pada kata dasar, imbuhan dapat dibahagikan
kepada empat jenis iaitu :
i) Kata terbitan berawalan
(hadir sebelum kata dasar).
- Awalan kata nama.
- Awalan kata kerja
- Awalan kata
adjektif
ii) Kata terbitan berakhiran (hadir sesudah
kata dasar).
- Akhiran kata nama
- Akhiran kata kerja
iii) Kata terbitan berapitan (hadir secara mengapit kata
dasar).
- Apitan kata nama
- Apitan kata kerja
- Apitan kata
adjektif
iv) Kata terbitan bersisipan (hadir dicelah kata dasar).
- Kata nama
- Kata adjektif
- Kata kerja
Manakala Abdullah Hassan (2007), menyebut kata terbitan sebagai
pengimbuhan. Pengimbuhan ialah proses membentuk perkataan. Ia dilakukan dengan
mencantumkan imbuhan kepada kata dasar. Kata dasar ialah perkataan major yang
menerima imbuhan. Kata dasar juga boleh terdiri daripada morfem bebas atau
terikat atau satu perkataan terbitan hasil daripada pengimbuhan, penggandaan
dan pemajmukan. Imbuhan adalah morfem terikat iaitu morfem yang tidak dapat
berlaku sendiri. Imbuhan mesti dicantumkan kepada kata dasar terlebih dahulu.
Imbuhan terdiri daripada :
i) Awalan (dicantumkan pada
pangkal kata dasar)
ii) Akhiran (dicantumkan pada akhir kata
dasar)
iii) Sisipan (disisip selepas konsonan pertama kata
dasar)
iv) Apitan (dicantum pada pangkal dan akhir kata dasar
serentak)
Oleh itu, kita dapat melihat persamaan pendapat antara buku Tatabahasa
Dewan dengan buku Linguistik Am dalam membentuk perkataan yang dihasilkan
melalui proses pengimbuhan iaitu proses menggandingkan imbuhan pada kata dasar
walaupun dari segi istilahnya berbeza kerana Nik Safiah menyebut kata terbitan
manakala Abdullah Hassan menyebut pengimbuhan. Tetapi hakikatnya, proses yang
berlaku adalah sama.
3.3
Bentuk Kata Majmuk / Pemajmukan
Menurut Tatabahasa Dewan (2010), proses pemajmukan adalah proses yang
merangkaikan dua kata dasar atau lebih dan bentuk yang terhasil membawa makna
yang khusus. Kata majmuk dieja terpisah dan bertindak sebagai satu unit iaitu
bentuknya tidak boleh menerima sebarang penyisipan unsur lain. Misalnya, kerusi malas ialah kata majmuk kerana tidak dapat
disisipkan unsur lain seperti ‘yang’. Sebaliknya pinggan
mangkuk bukan kata majmuk kerana dapat
diselitkan kata hubung ‘dan’. Berdasarkan jenisnya, kata majmuk dibahagikan
kepada tiga kelompok iaitu:
i) Kata majmuk yang terdiri
daripada rangkaikata kata bebas.
ii) Kata majmuk yang berbentuk istilah
khusus.
iii) Kata majmuk yang mendukung maksud kiasan.
Selain itu, terdapat sebilangan kecil bentuk kata majmuk yang
penggunaannya sudah dianggap mantap sebagai satu perkataan yang utuh, walaupun
bentuk kata tersebut ternyata mengandungi dua kata dasar. Perkataan yang
demikian tetap dieja bercantum sebagai satu perkataan. Contohnya, antarabangsa.
Di samping itu, terdapat sejumlah perkataan yang bukan kata majmuk yang
tergolong dalam golongan kata tertentu yang secara lazimnya dieja bercantum.
Contohnya, peribadi,
barangkali dan sukacita. Penggandaan kata majmuk melibatkan penggandaan
unsure pertama sahaja. Contohnya, alat-
alat tulis. Satu kecualian ialah penggandaan yang melibatkan bentuk yang telah
mantap. Penggandaannya melibatkan keseluruhan unsur. Contohnya, warganegara- warganegara. Kata
majmuk juga boleh menerima imbuhan untuk menghasilkan kata terbitan.
Pengimbuhan kata majmuk terdapat dalam dua bentuk iaitu;
i) Apabila kata majmuk menerima
imbuhan yang merupakan awalan atau akhiran sahaja, ejaannya tetap terpisah.
Contohnya, campur
aduk - bercampur aduk.
ii) Apabila kata majmuk menerima imbuhan
yang merupakan apitan, ejaannya menjadi bercantum. Contohnya, satu padu – menyatupadukan.
Dalam buku Linguistik Am pula, Abdullah Hassan menyebutnya pemajmukan.
Kata majmuk ialah binaan perkataan yang lazimnya terdiri daripada dua kata.
Setiap kata tersebut boleh terdiri daripada kata akar atau kata terbitan. Kata
majmuk yang dihasilkan bertaraf sebagai perkataan. Ini bermakna kata majmuk
tersebut mempunyai ciri- ciri kesatuan sebagai satu patah perkataan, mempunyai
satu makna seperti satu perkataan dan mempunyai fungsi sebagai satu perkataan.
Apabila kata- kata tersebut bergabung
menurut hukum binaan sintaksis bahasa Melayu, iaitu diterangkan mendahului yang
menerangkan, maka kita katakan binaan itu mematuhi hukum DM. Kata majmuk
demikian dipanggil kata majmuk sintaktik. Contohnya ialah kaji cuaca dan sebar
luas. Apabila kata majmuk itu bergabung
dengan tidak menurut hukum DM, maka binaan kata majmuk demikian dipanggil kata
majmuk bukan sintaktik. Contohnya ialah bumiputera dan mahasiswa. Kata bumi ialah penerang dan putera ialah inti yang diterangkan. Ini
bermakna binaan ini menurut hukum MD iaitu yang menerangkan mendahului inti
yang diterangkan.
Menurut Abdullah Hassan (2007), kata majmuk ialah binaan morfologi tetapi
frasa ialah binaan sintaksis. Tiga ciri yang menunjukkan kata majmuk itu bukan
frasa ialah:
i) Kata majmuk mempunyai makna
khas sebagai satu perkataan.
ii) Kata majmuk mempunyai siri kesatuan
sebagai satu kata.
iii) Kata majmuk terdiri daripada satu kumpulan
tertutup.
Penulisan kata majmuk dieja bergantung kepada kebiasaan. Ada yang dieja
terpisah contohnya kereta
api. Ada juga kata majmuk yang dieja bergabung contohnya antarabangsa. Pandangan ini adalah sama dengan Nik Safiah
kerana di dalam buku Tatabahasa Dewan terdapat 30 kata majmuk yang dieja
sebagai satu perkataan. Selain itu, ada juga kata majmuk yang digandakan
seluruhnya bagi menunjukkan bilangan yang banyak. Contohnya ialah kakitangan- kakitangan. Kata
majmuk juga dipecahkan kepada kata nama majmuk, kata kerja majmuk, kata
adjektif majmuk, kata adverba majmuk dan kata tugas majmuk.
3.4
Bentuk Kata Ganda / Penggandaan
Mengikut Nik Safiah, proses penggandaan dalam bahasa Melayu ialah proses
yang menggandakan kata dasar. Dalam proses ini, kata dasar boleh mengalami
penggandaan penuh, penggandaan separa dan penggandaan berentak iaitu
berdasarkan rentak bunyi tertentu. Dalam bahasa Melayu terdapat tiga jenis
penggandaan iaitu:
i) Penggandaan penuh
ii) Penggandaan separa
iii) Penggandaan berentak
3.4.1
Penggandaan Penuh
Penggandaan penuh ialah proses yang menggandakan keseluruhan kata dasar
sama ada kata dasar itu mengandungi imbuhan ataupun tidak.
i) Penggandaan penuh kata
tunggal – contohnya ialah ayat-
ayat.
ii) Penggandaan penuh kata berimbuhan.
- Dengan awalan –
contohnya ialah ketua-
ketua.
- Dengan akhiran –
contohnya ialah ajaran-
ajaran.
- Dengan apitan –
contohnya persatuan-
persatuan.
3.4.2
Penggandaan separa
Penggandaan separa ialah proses yang menggandakan sebahagian kata dasar
sahaja. Kata dasar boleh merupakan kata tunggal ataupun kata terbitan.
i) Penggandaan separa kata
tunggal – contohnya ialah sesiku.
ii) Penggandaan separa kata berimbuhan .
- Dengan awalan kata
kerja- contohnya ialah berlari-
lari dan tolong-
menolong.
- Dengan awalan kata
adjektif – contohnya ialah sepandai-
pandai.
- Dengan akhiran
kata nama – contohnya ialah sayur-
sayuran.
- Dengan akhiran
kata kerja – contohnya ialah doa-
doakan.
- Dengan akhiran
kata adjektif – contohnya ialah rindu-
rinduan.
- Dengan apitan kata
kerja – contohnya ialah bersalam-
salaman, mendewa- dewakan, mengulang- ulangi dan dibayang-
bayangi.
- Dengan apitan kata
adjektif – contohnya ialah kebodoh-
bodohan.
3.4.3
Penggandaan berentak
Penggandaan berentak ialah proses yang menggandakan kata dasar mengikut
rentak bunyi tertentu dalam kata dasar itu. Dalam penggandaan berentak, seluruh
kata dasar digandakan dan bunyi- bunyi tertentu diulang atau diubah.
Berdasarkan perubahan dan pengulangan bunyi- bunyi demikian, maka penggandaan
berentak dibahagikan kepada tiga jenis iaitu:
i) Penggandaan berentak
pengulangan vokal.
ii) Penggandaan berentak pengulangan
konsonan.
iii) Penggandaan berentak bebas.
Di dalam buku Linguistik Am (2007), Abdullah Hassan turut menyatakan
proses penerbitan kata boleh berlaku melalui penggandaan manakala Nik Safiah
menyebutnya sebagai bentuk kata ganda. Walaupun istilah berbeza tetapi ia
membawa maksud yang sama. Pada pendapat Abdullah Hassan, penggandaan ialah
proses menerbitkan perkataan dengan menggandakan kata dasar. Abdullah Hassan
menyenaraikan empat jenis penggandaan menurut cara kata dasar digandakan iaitu:
i) Gandaan penuh.
ii) Gandaan separa.
iii) Gandaan rentak
iv) Gandaan bebas.
3.4.4 Gandaan
Penuh.
Gandaan penuh boleh dilakukan pada kata akar dan kata terbitan daripada
golongan kata nama, kata kerja dan kata adjektif.
i) Kata Nama (membawa maksud
banyak dan menyerupai). Contohnya:
- meja- meja (
banyak meja).
- Orang- orang
(banyak orang atau lembaga orang bagi menakutkan burung di sawah)
ii) Kata Kerja (membawa maksud perbuatan
dilakukan berulang atau tidak serius). Contohnya:
- Makan- makan
(makan berterusan)
- Main- main (main
berterusan, tidak serius melakukan sesuatu)
iii) Kata Adjektif ( membawa maksud sifat yang
menyeluruh). Contohnya:
- Putih- putih
(putih belaka)
iv) Kata Adverba (menerangkan bila dan jangka masa
sesuatu perbuatan atau perihal keadaan berlaku). Contohnya:
- Sampai- sampai
(sebaik sahaja sampai)
v) Kata Terbitan (menghasilkan perkataan
kompleks). Contohnya:
- Pemain- pemain
(ramai pemain)
3.4.5 Gandaan
Separa
Penggandaan separa adalah kelainan bentuk penggandaan penuh yang berlaku
kepada kata nama tunggal. Seluruh kata tunggal boleh digandakan atau hanya suku
kata pertama digandakan. Bunyi vokal dalam suku kata yang digandakan itu
berubah menjadi e pepet. Kata ganda separa membawa maksud yang sama dengan kata
ganda penuh. Contohnya:
i) Kata Nama –
laki laki-
laki lelaki (jantan, ramai
laki- laki)
ii) Kata Kerja –
tulis tulis-
tulis tetulis ( menulis
berkali- kali)
iii) Kata Adjektif – sedap
sedap- sedap sesedap (sedap belaka)
iv) Kata Adverba –
laju laju-
laju lelaju (dengan laju)
3.4.6 Gandaan
Rentak
Ada beberapa kata nama yang boleh menerima penggandaan rentak sama ada
rentak suku kata atau berentak bunyi. Fungsi gramatis penggandaan rentak ialah
menunjukkan banyak yang beraneka. Perubahan suku kata atau bunyi vokal memberi
tambahan aneka kepada pengertian banyak yang sudah ada pada kata ganda
tersebut. Terdapat tiga jenis penggandaan rentak iaitu :
i) Rentak suku kata awal –
bukit bukit- bukau
ii) Rentak suku kata akhir –
lauk lauk- pauk
iii) Rentak bunyi vokal –
suku suku – sakat
3.4.7 Gandaan
Bebas
Bentuk gandaan bebas mengandungi bentuk bebas. Bentuk kata dasar itu ada
tetapi gandaannya hanya wujud dalam bentuk penggandaan sahaja. Fungsi
gramatisnya juga menunjukkan banyak. Bilangan penggandaan begini tidak banyak.
Contohnya ialah:
- ipar ipar- duai (ramai ipar)
Rangkap
kata berbeza daripada kata ganda. Dalam gandaan, ada kata dasar yang
digandakan. Dalam rangkap kata, kedua- dua perkataan itu adalah perkataan lain
sama sekali. Sebagai contoh cerdik
pandai ialah rangkap kata. Bentuk perkataan pandai bukanlah pengganda kepada cerdik. Sebaliknya pandai ialah pasangan rangkap kepada cerdik. Oleh sebab itu, rangkap kata bukanlah kata bebas.
3.4.8 Kata
Ganda dan Imbuhan
Perkataan berganda juga berlaku dengan imbuhan. Bagi kata nama,
penggandaan mestilah berlaku di awal, di akhir atau mengapit kata dasar yang
digandakan. Kata ganda nama boleh menerima imbuhan ber-, -an, me-…-kan dan
di-…-kan. Contohnya:
i) Dengan awalan- ber + hari-
hari berhari- hari
ii) Dengan akhiran – ber + bunga-
bunga berbunga- bunga.
iii) Dengan apitan – dikepal- kepalkan
iv) Dengan awalan di tengah – rayu- merayu
4.0
RUMUSAN
Kesimpulannya, menurut Nik Safiah Karim (2010), terdapat empat jenis
pembentukan kata dalam bahasa Melayu iaitu kata tunggal, kata terbitan , kata
majmuk dan kata ganda seperti yang terdapat di dalam buku Tatabahasa Dewan
(2010). Manakala menurut Abdullah Hassan (2007), pula terdapat tiga
kaedah untuk menerbitkan perkataan dalam bahasa Melayu iaitu melalui
pengimbuhan, penggandaan dan pemajmukan. Ini kerana di dalam buku Linguistik Am
(2007), tidak ada cara menerbitkan perkataan melalui kaedah bentuk kata
tunggal. Walaupun berbeza dari segi istilah tetapi kaedah pembentukannya adalah
sama.
Kaedah pembentukan perkataan seperti yang terdapat dalam bahasa Melayu ini
berbeza daripada kaedah pembentukan atau mewujudkan perkataan-perkataannya
melalui proses perubahan fonem (bunyi bahasa) dalam kata dasar itu sendiri
dengan berdasarkan golongan kata atau kasusnya.
Proses pembentukan kata atau menerbitkan perkataan di antara kedua- dua
buku ini hampir sama walaupun istilah yang digunakan berbeza. Contohnya, buku
Tatabahasa Dewan (2010), menyebut kata terbitan manakala buku Linguistik Am
(2007), menyebut perkataan pengimbuhan. Begitu juga dengan kata majmuk yang
disebut sebagai pemajmukan manakala kata ganda disebut sebagai penggandaan di
dalam buku Linguistik Am.
Selain
jenis-jenis perkataan yang telah dinyatakan di atas, terdapat juga bentuk yang
dihasilkan melalui proses penyingkatan kata yang menghasilkan kata tunggal
jenis akronim. Menurut Abdullah Hassan, ada tiga proses morfologi yang
berlaku dalam bahasa Melayu iaitu pengimbuhan, penggandaan dan
pemajmukan. Proses ini dilakukan kepada bentuk dasar. Dasar ini
akan membentuk imbuhan apabila mengalami proses pemgimbuhan, bentuk yang
digabungkan dengan bentuk perkataan lain akan menghasilkan proses pemajmukan.
Begitu juga yang terjadi bagi proses penggandaan dan pengakroniman.
Ditegaskan bahawa bentuk dasar boleh terdiri daripada satu kata akar atau kata
terbitan. Kata terbitan ini pula terdiri daripada kata berimbuhan, kata
ganda, kata majmuk dan kata akronim.
Menurut Abdullah Hassan (2007), pengimbuhan ialah
proses membentuk perkataan melalui proses imbuhan. Ini dilakukan dengan
mencantumkan imbuhan kepada kata dasar. Imbuhan dalam bahasa Melayu
mempunyai tiga fungsi iaitu membentuk kata terbitan, mengubah golongan kata dan
mencipta perkataan baharu. Pengimbuhan juga satu proses menerbitkan kata
dengan memberikan atau mencantumkan imbuhan dengan kata dasar. Melalui
proses ini, akan terhasil kata terbitan. Terdapat empat jenis imbuhan
atau afiksasi dalam bahasa Melayu iaitu awalan ,akhiran, sisipan dan apitan.
Abdullah Hassan menghuraikan pengimbuhan kata nama, kata kerja, kata adjektif
dan kata adverba. Manakala Nik Safiah hanya menghuraikan awalan kata
nama, kata kerja dan kata adjektif. Selain itu, Nik Safiah membahagikan bentuk
kata terbitan kepada empat iaitu kata terbitan awalan, kata terbitan akhiran,
kata terbitan berapitan dan kata terbitan bersisipan. Abdullah Hassan pula
membahagikan pengimbuhan kepada tiga sahaja iaitu imbuhan awalan, imbuhan
akhiran dan imbuhan apitan.
Walau
bagaimanapun, dalam proses pembentukan kata melalui kata majmuk atau pemajmukan
terdapat perbezaan dari segi huraian. Nik Safiah membahagikan bentuk kata
majmuk kepada tiga iaitu kata majmuk yang terdiri daripada rangkaian kata,
berbentuk istilah khusus dan yang mendukung maksud kiasan. Abdullah Hassan pula
menghuraikan proses menerbitkan kata melalui pemajmukan dengan lebih terperinci
dan membahagikannya kepada tiga iaitu kata majmuk yang mempunyai makna khusus,
dari satu perkataan dan kumpulan kata majmuk tertutup.
Untuk pembentukan kata melalui kata ganda atau penggandaan, di dalam buku
Tatabahasa Dewan terdapat tiga jenis penggandaan iaitu penggandaan penuh,
penggandaan separa dan penggandaan berentak. Manakala, di dalam buku Linguistik
Am terdapat empat jenis penggandaan iaitu gandaan penuh, gandaan separa, gandaan
rentak dan gandaan bebas. Huraian menerbitkan kata di dalam buku Linguistik Am
adalah lebih terperinci.
Oleh
itu, dapatlah disimpulkan bahawa kedua- dua buku ini ada banyak perbezaan
pendapat dan huraian tentang pembentukan kata atau menerbitkan perkataan
di dalam bahasa Melayu. Walau bagaimanapun, terdapat sedikit persamaan dalam
sesetengah huraian dan penerangan untuk membentuk kata. Walau bagaimanapun,
kedua- dua buku ini amat bermanfaat dan dapat membantu dalam mempelajari
proses pembentukan kata bahasa Melayu. Selain itu, kedua- dua buku ini amat
menarik dan boleh dijadikan pegangan dalam mempelajari dan mendalami tatabahasa
bahasa Melayu khususnya dalam bidang morfologi.